Τί ισχύει για τη χρήση οθονών από νήπια και παιδιά προσχολικής ηλικίας
Ανάγνωση σε 4′
Οι επίσημες οδηγίες, όπως έχουν διατυπωθεί από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής [1] είναι, συνοπτικά:
- όχι οθόνες για παιδιά κάτω των 2, εκτός από video chatting, ή παρακολούθηση υψηλής ποιότητας προγραμμάτων από τους 18 μήνες, πάντα με τη συνοδεία ενήλικα,
- μία έως το πολύ δύο ώρες την ημέρα για παιδιά 2-5 ετών,
- από αυτή την ηλικία και πάνω, ο χρόνος καθορίζεται μετά από συνεννόηση του παιδιού με τον γονιό.
Δυστυχώς, οι τελευταίες έρευνες γύρω από τη χρήση οθονών από παιδιά επισημαίνουν ότι οι οθόνες έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τον εγκέφαλο των μικρών παιδιών από 0-5 ετών αμετάκλητα, [2].
Φυσικά, σε στιγμές που θέλουμε να κάνουμε κάτι σημαντικό, να οργανώσουμε ένα ταξίδι ή να προλάβουμε μία προθεσμία, οι οθόνες είναι η/ο τέλειος babysitter. Όμως, η τακτική χρήση και η λανθασμένη χρήση είναι που ευθύνονται για τα προβλήματα που συνοδεύουν τη χρήση οθονών, και φυσικά η υπέρβαση των προτεινόμενων ορίων.
Τα μικρά παιδιά, έως 3 ετών, δυσκολεύονται να συνδέσουν αυτό που βλέπουν στην οθόνη με την πραγματική ζωή, λόγω του ότι ο εγκέφαλός τους δεν έχει φτάσει στο σημείο να μπορεί να το κάνει αυτό. Σε αυτές τις ηλικίες, αν δεν έχουμε ανοίξει ακόμα την οθόνη, τα παιδιά δεν θα το ζητήσουν καν. Όσο μπορούμε λοιπόν να καθυστερήσουμε την έκθεσή τους σε οθόνες, τόσο το καλύτερο, όπως θα δούμε παρακάτω.
Μάλιστα, οι μικρές ηλικίες είναι που χρειάζονται τη μεγαλύτερη προσοχή, γιατί ο εκγέφαλος των πολύ μικρών παιδιών αναπτύσσεται ραγδαία και μπορεί να επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό από τις συχνές εναλλαγές στην οθόνη, τα πολλαπλά ερεθίσματα και τους ήχους, και γενικά από περιεχόμενο το οποίο δεν είναι κατάλληλο και δεν απευθύνεται ειδικά σε αυτές τις ηλικίες.
Διαβάστε επίσης:
Αλλά και τα παιδιά 3-5 χρονών, έχουν πολύ σημαντικές αναπτυξιακές διεργασίες να κατακτήσουν, και όταν δαπανούν έως και 10 ώρες την εβδομάδα μπροστά σε μία οθόνη, σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες, είναι προφανώς πιο δύσκολο να καταφέρουν να τις κατακτήσουν.
Η έκθεση σε οθόνες στις μικρές ηλικίες, έχει συνδεθεί με υψηλά επίπεδα προβλημάτων συγκέντρωσης και προσοχής σε μεγαλύτερες ηλικίες, από 7 και πάνω, και όσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος που ένα παιδί αφιερώνει σε οθόνες, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων.
Δυστυχώς, σήμερα στην Αμερική έχει υπολογιστεί ότι τα νήπια και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας περνούν κατά μέσο όρο 32 ώρες την εβδομάδα μπροστά σε οθόνες.
Η έκθεση σε οθόνες επηρεάζει αρνητικά τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών και τη δυνατότητά τους να διαβάζουν.
Σαν να μην έφταναν αυτά, οι οθόνες είναι εθιστικές, – κάποιες μορφές περιεχομένου περισσότερο από άλλες – και αυτό δημιουργεί από νωρίς μία τάση για επίρρεια στους εθισμούς, παντός τύπου.
Τα μικρά παιδιά θα πρέπει να ασχολούνται με δραστηριότητες που είναι κατάλληλες για την ηλικία τους, με τουβλάκια, με τη ζωγραφική, με εκπαιδευτικά παιχνίδια και το παιχνίδι με τους γονείς, αλλά και το αυτόνομο παιχνίδι. Αυτές και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες θα τα βοηθήσουν να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες που θα χρειαστούν αργότερα στη ζωή τους, αλλά και την ικανότητα του αυτοελέγχου τους και της διαχείρισης των συναισθημάτων τους, που είναι κρίσιμα για τα επόμενα στάδια μάθησης και για την ενήλικη ζωή.
Η έκθεση των παιδιών στην τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια έχει συνδεθεί με μεγαλύτερο ανεξέλεγκτο αυθορμητισμό και υψηλότερη επιθετικότητα.
Επίσης, διακινδυνεύει την ανάπτυξη της φαντασίας των παιδιών, λόγω της παθητικής φύσης αυτής της μορφής ψυχαγωγίας, όπου η φαντασία περιττεύει. Η φαντασία των παιδιών καλλιεργείται μέσα από την ανάγνωση βιβλίων, το άκουσμα παραμυθιών, τον χρόνο που αφιερώνουν στο αυτο-κατευθυνόμενο παιχνίδι όπου δημιουργούν δικούς τους κόσμους και καταστάσεις, πράγματα που δυστυχώς οι οθόνες αντικαθιστούν σε έναν σημαντικό βαθμό.
Διαβάστε επίσης:
Υπάρχουν αποδείξεις ότι η ενασχόληση με οθόνες, έχει συνδεθεί με συμπτώματα ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder).
Επίσης, οδηγεί σε παχυσαρκία λόγω της έλλειψης φυσικής άσκησης και της προβολής διαφημίσεων κυρίως ανθυγιεινών τροφών σε παιδιά.
Αλλά και σε λιγότερο ύπνο, ή και χαμηλότερης ποιότητας ύπνο.
Επίσης, ο υπερβολικός χρόνος στην οθόνη δυσκολεύει τις κοινωνικές επαφές, τη δημιουργία φίλων, και γενικά, την απόκτηση κοινωνικής ζωής και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Όταν φυσικά τα παιδιά φτάσουν στην εφηβεία, η κοινωνικοποίηση μέσα από τις οθόνες, θεωρείται χρήσιμη, ακόμα και απαραίτητη για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, αλλά μέχρι να φτάσουν στην εφηβεία, θέλουμε ιδανικά τα παιδιά από μικρή ηλικία να έρχονται σε επαφή με συνομίληκα παιδιά, ξαδέρφια, κτλ., ώστε να αναπτύξουν τις κοινωνικές δεξιότητες που θα χρειαστούν για μία υγιή και ολοκληρωμένη κοινωνική ζωή πριν αυτή μεταφερθεί στην οθόνη.
Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, από τα οκτώ-εννιά ή και νωρίτερα από αυτό, γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τους γονείς να ελέγχουν το περιεχόμενο που τα παιδιά τους καταναλώνουν όταν εκείνοι λείπουν ή δεν είναι στο δωμάτιο.
Η βία
Απο μικρά ακόμα, τα παιδιά εκτίθενται σε σκηνές βίας, είτε παρακολουθώντας ή απλά ακούγοντας τα βραδινά νέα, από διαφημίσεις ακατάλληλων για την ηλικία τους ταινιών ή προγραμμάτων, αλλά ακόμα και από παιδικές ταινίες που στην πλειοψηφία τους προβάλλουν τη βία σαν έναν φυσιολογικό τρόπο να υπερνικήσει ο καλός έναντι του κακού.
Τα παιδιά αποκτούν ανοσία στη βία και υποτιμούν τον πραγματικό πόνο και τα βάσανα που αυτή προκαλεί στο θύμα. Μεγαλώνοντας έχει παρατηρηθεί ότι τα παιδιά που εκτίθενται συχνά σε σκηνές βίας στην οθόνη, παρουσιάζουν επιθετική συμπεριφορά που εκτείνεται και στην ενήλικη ζωή.
Ακόμα και αν η οικογενειακή ατμόσφαιρα δεν προάγει τη βία, τα παιδιά μπορεί πάλι να αναπτύξουν αυτά τα συμπτώματα. Γι’αυτό θα πρέπει:
- να περιορίζουμε στα μέτρα του εφικτού την έκθεσή τους στη βία,
- να αλλάζουμε το κανάλι και να δείχνουμε ξεκάθαρα την αποστροφή μας στη βία,
- να παρακολουθούμε μαζί με τα παιδιά και να συζητάμε για τις διαφορές από την οθόνη στην πραγματική ζωή,
- να μην παρέχουμε τηλεόραση στο δωμάτιο του παιδιού,
- να βάζουμε ξεκάθαρα όρια στον χρόνο ενασχόλησης με οθόνες,
- και αν αυξάνεται η πίεση από τους συνομηλίκους του παιδιού μας, να μιλήσουμε ευθέως με τους άλλους γονείς για να βρούμε μία υγιή κοινή γραμμή για τα παιδιά στον κύκλο του παιδιού μας.
Με τί μπορούμε να αντικαταστήσουμε τις οθόνες
Μία υπέροχη εναλλακτική είναι τα audio books με ιστορίες και παραμύθια, όπου το παιδί μπορεί να απασχοληθεί ανεξάρτητα από εμάς, να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του και να μάθει μέσα από αυτό που ακούει. Είναι επίσης μία δραστηριότητα που δεν είναι εθιστική.
Εκτός από αυτό, μπορείτε να φτιάξετε μία λίστα με δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε με το παιδί, ή που μπορεί το παιδί να κάνει μόνο του, και να το βοηθήσετε να επιλέγει.
Θυμηθείτε ότι για ένα μικρό παιδί είναι δύσκολο να απασχοληθεί μόνο του αν δεν έχει πάρει πρώτα λίγα λεπτά της αμέριστης προσοχής σας. Όταν όμως έχει χορτάσει αγάπη και προσοχή, έστω και για λίγα λεπτά, τότε είναι πολύ πιο ικανό να βρει μία δραστηριότητα με τη βοήθειά σας ή μόνο του, που να το ευχαριστεί και να το ψυχαγωγεί. Όσο περισσότερο διαδρά με οθόνες, τόσο περισσότερο χρόνο χρειάζεται για να φτάσει εκεί. Και τα παιδιά, έχουν τα μεγαλύτερα οφέλη για την ανάπτυξή τους γνωστικά, κοινωνικά, συναισθηματικά, από το παιχνίδι στο οποίο “χάνονται” με τη φαντασία τους σαν να σταματάει ο χρόνος, και μέσα από αυτή τη διαδικασία ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, τα ενδιαφέροντά τους και τις κλίσεις τους, τα ταλέντα τους. Ανακαλύπτουν τον πραγματικό, αυθεντικό εαυτό τους.
Είναι πραγματικά κρίμα κάποια παιδιά να τα στερηθούν όλα αυτά επειδή είναι στρωμένα στην οθόνη το μεγαλύτερο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους.
Αν λοιπόν αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε τις επίσημες οδηγίες, μπορούμε:
- να επιλέξουμε τον πιο λίγο χρόνο στην οθόνη παρά τον περισσότερο,
- να επιλέγουμε μόνο περιεχόμενο που είναι κατάλληλο για την ηλικία των παιδιών μας,
- να συζητάμε μαζί τους σχετικά με αυτά που βλέπουν, να παρακολουθούμε μαζί τους
- να βάλουμε τις απαραίτητες δικλείδες ασφαλείας που μάς προσφέρει η ίδια η τεχνολογία με τη μορφή μπλοκαρίσματος λήψεων (downloads), προβολής ακατάλληλου περιεχομένου κτλ.,
- να μη χρησιμοποιούμε τη χρήση οθονών σαν επιβράβευση και σε οικογενειακές στιγμές όπως στο φαγητό, στο υπνοδωμάτιο των παιδιών κτλ.
- Να εξασφαλίσουμε για τα παιδιά μας ένα ψηφιακό περιβάλλον χωρίς βία
Ιδανικά, να προσπαθήσουμε να είμαστε παρόντες στη ζωή του παιδιού μας στην οθόνη εξασφαλίζοντας έτσι την υγιή χρήση της.
Διαβάστε επίσης:
Πηγές:
- American Academy of Pediatrics – Media and Young Minds
- AhaParenting.com by Dr. Laura Markham – Your Toddler or Preschooler and TV
- American Psychological Association – What do we really know about kids and screens?
- VeryWellFamily.com – How Much Should You Limit Kids’ Screen Time and Electronics Use?
