Πώς κάποιες εμπειρίες από τα παιδικά μας χρόνια στέκονται εμπόδιο στον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας

Ανάγνωση σε 3,5′

Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί ορισμένοι γονείς μπορούν να διατηρήσουν την αίσθηση του χιούμορ τους μπροστά στην προκλητική συμπεριφορά του παιδιού τους ενώ ένας άλλος γονέας μπορεί να αρχίσει να φωνάζει; Γιατί μερικοί γονείς μαστίζονται με κριτική, ανησυχία και αμφιβολία, ενώ άλλοι φαίνονται πιο ικανοί να χαλαρώσουν και να απολαύσουν τα παιδιά τους;

Μερικές φορές, αυτό εξηγείται από το επίπεδο άγχους μας. Όλοι γνωρίζουμε ότι όταν είμαστε υπό πίεση, είμαστε λιγότερο υπομονετικοί. Και οι γονείς έχουν σίγουρα ακόμη περισσότερους λόγους να είναι αγχωμένοι στη μέση μιας πανδημίας.

Αλλά πολλές φορές, είναι οι σκέψεις και οι στάσεις μας, με άλλα λόγια είναι ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε την κατάσταση. Έτσι, εκεί που ένας γονέας μπορεί να ανταποκριθεί στην αγένεια ενός παιδιού με αξιοπρέπεια και περιέργεια για τους λόγους που το παιδί είναι τόσο αναστατωμένο, ένας άλλος μπορεί να εξαγριωθεί, υποθέτοντας ότι το παράπτωμα είναι επικίνδυνο και πρέπει να τεθεί υπό έλεγχο.

Τέτοιες πεποιθήσεις, δεν τις παρατηρούμε καν, γιατί είναι συνήθως ασυνείδητες και διαμορφώθηκαν στην παιδική μας ηλικία. Για παράδειγμα,

• Εάν οι γονείς μας αντιδρούσαν σκληρά όταν αναστατωνόμασταν, μπορεί να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η αναστάτωση είναι μία έκτακτη ανάγκη, οπότε τώρα μπαίνουμε σε κατάσταση μάχης ή φυγής όταν το παιδί μας αναστατωθεί. Το αποτέλεσμα; Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση «μάχης», το παιδί μας μοιάζει με τον εχθρό. Καταλήγουμε να κλιμακώνουμε το δράμα και να κάνουμε τα πάντα χειρότερα.
• Εάν δεν μας φέρονταν με σεβασμό όταν ήμασταν παιδιά, συχνά μεγαλώνουμε και γινόμαστε ενήλικες που θεωρούν ότι δεν τους σέβονται οι άλλοι – κάτι που θα μας κάνει  να αντιδράσουμε με θυμό στην παραμικρή έλλειψη σεβασμού, ακόμη και από ένα τρίχρονο.
• Αν είχαμε καταλήξει ως παιδιά ότι απλά δεν ήμασταν αρκετά καλοί όπως ήμασταν, θα θέσουμε πιθανώς υπερβολικά υψηλά πρότυπα και θα βασανίζουμε τον εαυτό μας με αυτοκριτική. Ακόμα χειρότερα, η τελειομανία σαμποτάρει την άνευ όρων αγάπη που χρειάζονται τα παιδιά μας, και τα παιδιά το αισθάνονται πάντα όταν δεν τα δεχόμαστε όπως είναι.
• Εάν μας εκφόβιζαν σαν παιδιά ή είχαμε απομονωθεί κοινωνικά, μπορεί να πυροδοτηθούμε όταν το παιδί μας έχει κοινωνικές δυσκολίες, γεγονός που το καθιστά πιο δύσκολο να το βοηθήσουμε εποικοδομητικά.

Έχουμε όλοι σημεία πυροδότησης;

Σχεδόν όλοι μας, εκτός αν έχουμε δουλέψει πολύ με τον εαυτό μας. Ανεξάρτητα από το πόσο στοργικοί και ανταποκρινόμενοι ήταν οι γονείς μας, οι περισσότεροι από εμάς καταλήξαμε σε συμπεράσματα από τις παιδικές μας εμπειρίες που δεν μας εξυπηρετούν τώρα. Και σίγουρα υπήρχαν στιγμές που βιώσαμε κάτι που ήταν συντριπτικό για εμάς. Επειδή ήταν τόσο συντριπτικό, ο εγκέφαλός μας δεν μπόρεσε να επεξεργαστεί αυτήν την εμπειρία με τον τρόπο που συνήθως επεξεργαζόμαστε εμπειρίες – ενσωματώνοντας τη μνήμη του συμβάντος σε ένα νευρικό δίκτυο που αποθηκεύει σχετικές αναμνήσεις. Συνήθως, όταν επεξεργαζόμαστε αναμνήσεις – κάτι που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου – τα συναισθήματα που σχετίζονται με τη μνήμη αφαιρούνται. Γι ‘αυτό μπορεί κάτι το βράδυ να φαντάζει ανυπέρβλητο και όταν ξυπνάμε να μάς φαίνεται λιγότερο ενοχλητικό. Ή μετά από μερικές νύχτες να το βλέπουμε από άλλη, πιο θετική σκοπιά.

Αλλά κάθε φορά που η μνήμη ήταν τόσο δυσάρεστη που ο εγκέφαλός μας δεν μπόρεσε να την επεξεργαστεί όπως συνήθως, η μνήμη αποθηκεύτηκε ανεπεξέργαστη – με όλα τα συναισθήματα που αισθανθήκαμε εκείνη τη στιγμή.

Γι ‘αυτό όταν βιώνετε κάτι παρόμοιο με αυτό το γεγονός – ίσως όχι με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο, αλλά με τον τρόπο που σας έκανε να αισθανθείτε – ξαφνικά κατακλύζεστε από συναισθήματα που αποτελούν μία υπερβολική αντίδραση. Αυτά τα συναισθήματα δεν είναι στην πραγματικότητα από την παρούσα εμπειρία. Αποθηκεύονται με την προηγούμενη μη επεξεργασμένη μνήμη, η οποία ενεργοποιείται από την τρέχουσα εμπειρία.

Ο νους σας αυτό το κάνει για κάποιο λόγο. Εάν είχατε μια κακή εμπειρία με ένα φίδι στην παιδική ηλικία, είναι πιο πιθανό να επιβιώσετε αργότερα στη ζωή σας εάν θυμάστε αυτήν την εμπειρία με όλο το φόβο που νιώσατε αρχικά. Άρα μπορεί να υπήρχε μια στιγμή που κάποια ήπιας μορφής τραυματική εμπειρία να ήταν ευεργετική για την επιβίωσή σας.

Αλλά αυτό δεν λειτουργεί τόσο καλά εάν η εμπειρία είχε να κάνει με το γεγονός ότι ταπεινωθήκατε από έναν δάσκαλο, κάτι που μπορεί να σας κάνει να ανησυχείτε υπερβολικά όταν πρέπει να μιλήσετε σε μια συνάντηση προσωπικού. Και εάν η αρχική εμπειρία ήταν ο φόβος, φωνές ή χτυπήματα από έναν γονέα, τότε έχετε πραγματικά εμπόδια να ξεπεράσετε. Εάν αυτές οι αναμνήσεις αποθηκεύτηκαν ανεπεξέργαστες, τότε όταν το παιδί σας φωνάζει ή σάς χτυπά, προκαλεί σε εσάς όλα αυτά τα συναισθήματα φόβου και το αίσθημα θυματοποίησης που αισθανόσασταν ως παιδί. Εκείνη τη στιγμή δεν μπορείτε να σκεφτείτε καθαρά. Παγώνετε ή επιτίθεστε, λεκτικά ή σωματικά.

Έτσι, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάποια μη επεξεργασμένα συναισθήματα από την παιδική μας ηλικία, που είναι ένας άλλος τρόπος να πούμε ότι κουβαλάμε αυτά τα μη επεξεργασμένα συναισθήματα και τις αναμνήσεις στα “συναισθηματικά σακίδιά” μας. Αυτή η ασυνείδητη “αποσκευή” αναπόφευκτα θα ενεργοποιηθεί καθώς περνάμε τη ζωή μας. Ενεργοποιεί κατευθείαν το ασυνείδητό μας, που σημαίνει ότι κάνουμε και λέμε πράγματα που δεν θα κάναμε ποτέ αν ήμασταν πλήρως συνειδητοί και ενήμεροι. Και επειδή αυτές είναι παιδικές εμπειρίες, τα παιδιά μας έχουν μια ιδιαίτερη ικανότητα να μας προκαλούν.

Μπορούμε να θεραπεύσουμε τα σημεία πυροδότησής μας; ΝΑΙ! Ένα αφιερωμένο άρθρο θα ακολουθήσει.

Dr. Laura Markham, ‘How Triggers from Your Childhood Shape Your Parenting’ / Ahaparenting.com, Web.