Καθυστέρηση ομιλίας και δυσκολίες στο λόγο: πως επηρεάζει συναισθηματικά και κοινωνικά το παιδί και τι μπορούμε να κάνουμε για να το βοηθήσουμε
Ανάγνωση σε 2,5′
Γράφει η Λογοπαθολόγος Τζούλια Α. Κορωνιά
Πολλά παιδιά προσχολικής ηλικίας αργούν στην εξέλιξη της ομιλίας. Επιδημιολογικά εμφανίζεται περισσότερο στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια.
Σε μερικά από αυτά, η δυσνόητη ομιλία ή η δυσκολία εκφοράς του λόγου οφείλεται σε νευρολογικά ή ανατομικά προβλήματα όπως μια απώλεια ακοής, εγκεφαλική παράλυση ή σχιστία χειλιών ή υπερώας. Άλλοι λόγοι μπορεί να είναι για παράδειγμα τα φτωχά ερεθίσματα που δέχονται, ή η μη ένταξή τους σε κοινωνικές ομάδες όπως το σχολείο, καθώς και η κληρονομικότητα.
Ένα εξίσου μεγάλο ποσοστό παιδιών προσχολικής ηλικίας δεν μιλάει καθαρά, χωρίς να υπάρχει οργανική πάθηση που να δικαιολογεί αυτή την καθυστέρηση.
Τα συμπτώματα είναι δυσκατάλληπτη ομιλία με αντικατάσταση, μετάθεση ή απαλοιφή συμφώνων στις λέξεις που έχει ως αποτέλεσμα την κατανόηση της ομιλίας του παιδιού μόνο από άτομα του στενού περιβάλλοντος. Τέτοιες δυσκολίες μπορεί να οφείλονται σε μια εξελικτική ανωριμότητα ή διαταραχή του φωνολογικού συστήματος.
Το φωνολογικό σύστημα αποτελεί μέρος του γλωσσικού συστήματος και περιλαμβάνει τους ήχους μιας γλώσσας οργανωμένους και ταξινομημένους σε λέξεις με βάση συγκεκριμένους κανόνες.
Καθώς ένα παιδί αναπτύσσεται, ακούει τα ενήλικα πρότυπα στο περιβάλλον του και ενεργοποιεί το δικό του φωνολογικό σύστημα. Δυσκολεύεται όμως να προφέρει αμέσως τις λέξεις που ακούει όπως οι ενήλικοι. Για αυτό απλοποιεί τις λέξεις με συστηματικό τρόπο εφαρμόζοντας συγκεκριμένες φωνολογικές διαδικασίες απλοποίησης.
Όσο μεγαλώνει η δυσκολία της ομιλίας, τόσο μεγαλώνουν και οι δυσκολίες συναισθηματικά και κοινωνικά για το ίδιο το παιδί, δηλαδή ένα παιδί που έχει ομιλία και δεν μπορεί να πει καθαρά το δ, θα έχει λιγότερες επιπτώσεις από ένα παιδί που έχει καθυστέρηση ομιλίας.
Όταν τα παιδιά αυτά θα ενταχθούν στο σχολείο και αντιληφθούν ότι τα υπόλοιπα παιδιά έχουν δεξιότητες καλύτερες από αυτά όπως και το γεγονός ότι οι συνομήλικοί τους δεν τα κατανοούν και δεν τους δίνουν και το περιθώριο του χρόνου για να εκφραστούν όπως εκείνα μπορούν, τότε αρχίζουν να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση καθώς και έντονες εκρήξεις θυμού.
Άλλη μια δυσκολία που θα αντιμετωπίσουν είναι η επικοινωνία τους με την δασκάλα. Οι δασκάλες έχουν υπο την επίβλεψή τους αρκετά παιδιά που πρέπει να σε όλα να δίνουν την ίδια προσοχή και φροντίδα. Σίγουρα σε ένα παιδί που αντιμετωπίζει μια δυσκολία, μέχρι να το μάθουν, αφιερώνουν περισσότερο χρόνο, ο οποίος θα φθίνει μέσα στο χρόνο. Όταν η δασκάλα θα δυσκολεύεται να καταλάβει, όταν το παιδί δεν θα μπορεί να συμμετάσχει σε όλες τις δραστηριότητες. Τέτοιου είδους εμπειρίες έχουν συνήθως αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην εμπιστοσύνη του παιδιού στην ικανότητα επικοινωνίας του όσο και στις διαπροσωπικές του σχέσεις και στην συνολική αυτοεκτίμησή του.
Τα παιδιά αυτά λοιπόν αισθάνονται μια περιθωριοποίηση από την ομάδα και οι φίλοι τους είναι κυρίως παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν ή και εκείνα κάποια δυσκολία στην ομιλία τους, ή παιδιά που είναι πιο εσωστρεφή.
Όσο οι γονείς έχουν άρνηση για τη δυσκολία του παιδιού τους και ησυχάζουν τους εαυτούς τους με σκέψεις όπως για παράδειγμα «θα φτιάξει» «εγώ το καταλαβαίνω μια χαρά το παιδί μου», τόσο η καθημερινότητα και η ψυχολογία του παιδιού επιβαρύνεται σημαντικά. Όσο γρηγορότερα λοιπόν οι γονείς, αποδεχτούν τις δυσκολίες του παιδιού στο λόγο και συζητήσουν με το λογοπαθολόγο τους λογοθεραπευτικούς στόχους και τη μεθοδολογία που θα χρησιμοποιούν από κοινού, ώστε να είναι διασφαλισμένη η καλύτερη δυνατή πρόγνωση των προβλημάτων λόγου που αντιμετωπίζει το παιδί, τόσο το καλύτερο.
Η άμεση διάγνωση και η έγκαιρη-πρώιμη παρέμβαση από τον ειδικό Λογοπαθολόγο είναι η λύση για την άμεση αποκατάσταση της δυσκολίας τόσο της επικοινωνίας και της ομιλίας του παιδιού, όσο και στην καθημερινότητά του και στην αύξηση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησής του.
Συμβουλές λογοθεραπευτή:
- Αποφεύγουμε την μεγάλη έκθεση των παιδιών σε τηλεοράσεις, tablets και κινητά κυρίως μέχρι τα 3 έτη και αυτό γιατί τα μέσα αυτά είναι εθιστικά για έναν παιδικό εγκέφαλο που αναπτύσσεται διαρκώς και δεν ανατροφοδοτεί και δεν αλληλοεπιδρά όπως ένας φυσικός ομιλητής.
- Αφήνουμε χώρο και χρόνο στο παιδί να εκφραστεί όπως μπορεί εκείνο και ανατροφοδοτούμε λεκτικά αυτό το οποίο ζητά και δίνουμε ίσως και extra πληροφορίες για την συγκεκριμένη ενέργεια.
- Δείχνουμε ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ- ΥΠΟΜΟΝΗ- ΕΠΙΒΡΑΒΕΥΣΗ- ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΚΑΙ ΒΟΗΘΕΙΑ.
- Δεν αποθαρρύνουμε πότε το παιδί για επικοινωνία, ούτε το πιέζουμε να μιλήσει ή να πει σωστά μια λέξη.
Τζούλια Α. Κορωνιά
Κλινικός Λογοπαθολόγος BA-MS/ SLP – CAS
Ειδικεύεται στην Απραξία του λόγου και στις διαταραχές των στοματοπροσωπικών μηχανισμών
Επικοινωνία
Email: tzouliakoronia@gmail.com
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6947226226
Επιστημονική Υπεύθυνη του Κέντρου Θεραπευτική Αγωγή Speechlab
