3 αναπάντεχοι λόγοι που το παιχνίδι με τα παιδιά είναι τόσο σημαντικό

Ανάγνωση σε 4′

Δε με έπαιρνε ο ύπνος εχθές βράδυ. Άναψα το φως και έπιασα ένα βιβλίο που περισσότερο με ενδιέφερε επειδή είχε να κάνει με ένα θέμα που θεωρώ αγκάθι στη ζωή μου ως μαμά – το παιχνίδι με τα παιδιά. Και βάλθηκα να το εξερευνήσω στη μέση της νύχτας – ποιά άλλη στιγμή εξάλλου; 

Ναι. Δεν είμαι η μαμά που θα κάτσει να παίξει με χαρά, αλλά στο κάτω κάτω, ποιά είναι; Κάποιοι γονείς το έχουν έμφυτο, αλλά όχι όλοι και σίγουρα όχι εγώ.. 

Δεν είχα αμφιβολία ότι στο βιβλίο θα βρω όλους τους λόγους που το παιχνίδι με τον γονιό κάνει καλό στα παιδιά. Και τους βρήκα. Βρήκα όμως και κάποιους άλλους που δεν ήξερα. Και σίγουρα δεν τους περίμενα. 

Για παράδειγμα, ότι το παιχνίδι είναι ο τρόπος επικοινωνίας των παιδιών. Άρα, ένα 5-χρονο δε θα σου πει:

‘μαμά, είχα μία πολύ δύσκολη μέρα στο σχολείο και θέλω να το συζητήσουμε.’

Θα σου πει όμως:

‘μαμά, θέλεις να παίξουμε;’

Και σε αυτό το παιχνίδι, αν τελικά καθίσετε και το κάνετε μαζί, θα βρει τον τρόπο να επεξεργαστεί τα δύσκολα που πέρασε εκείνη τη μέρα και να τα ξεπεράσει. Είναι πραγματικά συνταρακτικό: χωρίς καν να ξέρεις τί το πείραξε και τί κουβαλάει στην ψυχούλα του από εκείνη τη μέρα, το παιχνίδι μαζί σου θα του δώσει τη δύναμη να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες μόνο του την επομένη. Μέσα από το παιχνίδι, το παιδί θα έχει την ευκαιρία να νιώσει όμορφα για τον εαυτό του, να εξερευνήσει άγνωστες για αυτό καταστάσεις και να τραβήξει τα συμπεράσματά του, αν παίξετε με τους δικούς του όρους.  

Τα παιδιά τα βοηθάει γενικά να ξαναζούν μία δύσκολη στιγμή που πέρασαν. Για παράδειγμα το εμβόλιο στον παιδίατρο όπου το παιδί ένιωσε εντελώς αβοήθητο και έρμαιο των αποφάσεων των γονιών του (όπως είναι φυσικό, καθώς κανένα παιδί δεν θα επέλεγε συνειδητά να εμβολιαστεί, σωστά;). Αν στο παιχνίδι του στο σπίτι αντιστραφούν οι ρόλοι και παίξει εκείνο τον γιατρό που κάνει το εμβόλιο στη μαμά ή στο αρκουδάκι του, ξαφνικά είναι εκείνο στη θέση ισχύος, και πόσο όμορφα νιώθει εκεί! Δεν είναι τυχαίο που τα παιδιά επιλέγουν να παίζουν ξανά και ξανά ανάλογα παιχνίδια. Τα βοηθούν να επεξεργάζονται τα δύσκολα συναισθήματα που συνδέονται με δύσκολες καταστάσεις και να αντιμετωπίζουν ανάλογες καταστάσεις με μεγαλύτερο κουράγιο την επόμενη φορά. Χωρίς τόσο φόβο και χωρίς την αίσθηση της απόλυτης απόγνωσης που έχουμε όταν νιώθουμε αβοήθητοι.

 Διάβασα όμως και κάτι άλλο που βρίσκω συνταρακτικό. Το ότι μέσα από το παιχνίδι με τον γονιό, το μικρό παιδί μαθαίνει πώς να συναναστρέφεται με άτομα της ηλικίας του. Ή να το θέσω αλλιώς, το παιχνίδι με τον γονιό του δίνει τα εφόδια να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις προκλήσεις της δικής του κοινωνικής ζωής, χωρίς να αποτραβιέται από αυτήν, χωρίς να χρησιμοποιεί δικαιολογίες για να αποφύγει τη συναναστροφή με άλλα παιδιά, πχ ‘δεν είμαι καλός στο μπάσκετ, άρα δε θα παίξω,’ και χωρίς να απομονώνεται στο δικό του κόσμο θεωρώντας ότι δεν έχει κάτι να προσφέρει στο σύνολο.  

Αν ένα παιδί δυσκολεύεται να βρει κάτι για να απασχοληθεί, είναι απομονωμένο και μοιάζει λυπημένο ή μοιάζει σαν να μην ανταποκρίνεται στον περίγυρό του, αυτό είναι ένα καμπανάκι ότι μπορεί να χρειάζεται λίγη βοήθεια από εμάς. Ο καλύτερος τρόπος να το βοηθήσουμε είναι να μπούμε στον κόσμο του μέσα από το παιχνίδι. 

Το παιχνίδι μαζί μας θα του δώσει αυτοπεποίθηση, θα το διδάξει πράγματα για τη ζωή, θα το βοηθήσει να διαχειριστεί εμπειρίες που του φάνηκαν δύσκολες και να αντιμετωπίσει καλύτερα στο μέλλον διάφορες στρεσογόνες καταστάσεις.     

Τέλος, το παιχνίδι είναι ένα υπέροχο εργαλείο στα χέρια του γονιού. Κάθε φορά που το παιδί αντιστέκεται, κάθε φορά που ζορίζεται να αποδεχτεί ένα όριο, κάθε φορά που δυσκολεύεται να διαχειριστεί τον θυμό του, και γενικά όλες αυτές τις φορές που ένα παιδί δυσκολεύεται, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να βγει από αυτές παρά μέσα από μία παιχνιδιάρικη διαφυγή – ένα γαργάλημα, ή ένα ξαφνικό κυνηγητό στο σπίτι, μία αστεία κουβέντα ή μία παραμορφωμένη φωνή που το απειλεί ότι ‘τώρα θα σε πιάσω, και όταν σε πιάσω……’ 

Έκλεισα το βιβλίο με ελαφρά δάκρυα στα μάτια, γιατί είχε και ένα κομμάτι για το γιατί δυσκολευόμαστε ως γονείς να χαθούμε στο παιχνίδι των παιδιών και γιατί έχουμε ξεχάσει να παίζουμε ενώ κάποτε ξέραμε να το κάνουμε πολύ καλά, και σε μεγάλο βαθμό αυτή η δυσκολία, αυτή η απροθυμία να κάτσουμε να παίξουμε με τα παιδιά μας και η τάση μας να προτιμούμε να εξαφανιστούμε στην κουζίνα για να ετοιμάσουμε το φαγητό ή να κάνουμε οτιδήποτε άλλο εκτός από το να ‘σπαταλήσουμε’ χρόνο στο παιχνίδι, εξηγείται από τις δικές μας [αρνητικές] εμπειρίες ως παιδιά. Περισσότερα πάνω σε αυτό σε άλλο ποστ.

Αποκοιμήθηκα λοιπ΄όν με αυτές τις σκέψεις τη μία ώρα που μου έμεινε μέχρι το πρωί και ξύπνησα άυπνη και εξαντλημένη, αλλά πρόθυμη να δώσω μία παιχνιδιάρικη διάθεση στο πρωινό μας. Έφτιαξα τα καθημερινά εδέσματα των παιδιών για το σχολείο, και όταν ο γιος μου μού ζήτησε να παίξει με το τάμπλετ το πρωί (δε παίζουμε με το τάμπλετ το πρωί), αντί να του πω αυτό που λέει η παρένθεση και να συναντήσω για άλλη μία φορά τις κλασικές αντιδράσεις απογοήτευσης, ξεκίνησα να τον κυνηγάω στο σπίτι για να τον κρατήσω μακριά από αυτό (το τάμπλετ δηλαδή). Γέλια, χαρές, λίγο παράπονο με νάζια και αυτό ήταν! Ντυθήκαμε και μπήκαμε στο αυτοκίνητο.

Στο ασανσέρ όμως, συναντήσαμε μία μύγα που έκανε μπζζζ και έμπαινε μέσα στα αυτάκια τους. Κι άλλο κυνηγητό από τη μύγα μέχρι το αυτοκίνητο όπου μπήκαν και οι δύο άρον άρον, γιατί ‘μόνο στο αυτοκίνητο θα ήταν ασφαλείς!’ 

Μπαίνει μπρος η μηχανή και συνήθως ξεκινάνε τα χτυπήματα, τα φτυσήματα και τα ‘είσαι χαζή’ ΄’είσαι χαζός.’ Σήμερα το άκουσα μόνο μία φορά, περίεργο σκέφτηκα, θυμήθηκα όμως και κάτι άλλο από τη νυχτερινή μου έρευνα πάνω στο παιχνίδι. Ότι για να μπούμε στον κόσμο των παιδιών, πρέπει να μπούμε πραγματικά σε αυτόν, ακόμα και αν τον διακατέχουν άσχημοι χαρακτηρισμοί και λεκτικές επιθέσεις. Με την πιο αστεία μου φωνή άρχισα κι εγώ: ‘Είσαι χαζός, είσαι χαζός, είσαι χαζός, είσαι χαζή, είσαι χαζή’ ‘είσαι χαζή’, κ.ο.κ. καμιά εκατοσταριά φορές με γρήγορο ρυθμό – και δε σταμάταγα! Φάνηκε και στους δύο πολύ διασκεδαστικό αυτό! Η ίδια η μαμά να κάνει αυτό που δεν πρέπει να κάνουμε.. Που ακούστηκε; Φυσικά δε το απηύθυνα στα παιδιά μου, το έλεγα στον αέρα, αλλά το κόλπο δούλεψε! Σταμάτησαν να τσιγκλάνε ο ένας τον άλλον από τα συνήθη πρωινά νεύρα τους και συνεχίσαμε το ταξίδι μας ειρηνικά προς το σχολείο. Αυτό ομολογώ πως δε θα το είχα σκεφτεί αν δεν το είχα δει γραμμένο κάπου, αλλά παρόλα αυτά μου έκανε κλικ και το δοκίμασα. Και πέτυχε! Δε βλάπτει να παίρνουμε λίγο λιγότερο σοβαρά τον εαυτό μας πού και πού..

Γύρισα πίσω ακόμα άυπνη αλλά τόσο ευδιάθετη που ακόμα δε μπορώ να το πιστέψω. Δεν έκανε μόνο καλό στα παιδιά όλο αυτό, αλλά και σε εμένα.

Πόσες φορές δεν έχω κάνει θετικές αλλαγές επειδή κάτι καινούριο διάβασα, είδα ή μου είπε κάποιος γύρω από το μεγάλωμα των παιδιών και αποφάσισα να το δοκιμάσω. Μπλεκόμαστε στη δίνη της καθημερινότητας και αν κάποιος δε μας θυμίσει κάποια πράγματα, δε μάς ξυπνήσει από τον λήθαργο, παρασυρόμαστε από το ρεύμα και καταλήγουμε να υποφέρουμε, παραδίνοντας τα όπλα στα νεύρα, στην απογοήτευση, στην απόγνωση.  

Μπορεί λοιπόν να έλεγα στον εαυτό μου ότι δεν είμαι από τους γονείς που παίζουν, και να το άφηνα εκεί, έλα όμως που μπορούμε όλοι να μάθουμε να το κάνουμε περισσότερο. Και χωρίς πολύ κόπο ή χωρίς να αφιερώσουμε τον άπειρο χρόνο. Είναι τόσα τα οφέλη, όχι μόνο για τα παιδιά, αλλά και για εμάς τους γονείς, που πήρα την δύσκολη απόφαση να αντιμετωπίσω τον μπαμπούλα που άκουγε στο όνομα ‘παιχνίδι με τα παιδιά’ και να εξερευνήσω περαιτέρω τη μαγική δύναμη αυτής της μικρής φράσης, έμπρακτα.

Και δε νομίζω να υπάρχει γυρισμός.. Ο χρόνος θα δείξει φυσικά..

Μπζζζζζζζ…..

Το βιβλίο είναι το εξαιρετικό και βραβευμένο ‘Playful Parenting’ του Laurence J. Cohen για όποια/ον ενδιαφέρεται.