Παιδί και ψυχολογία: Λάθη στην ανατροφή των παιδιών που τα ακολουθούν για πάντα

Όλοι οι γονείς από την πρώτη κιόλας στιγμή κάνουν όνειρα για το παιδί τους και ελπίζουν να μεγαλώσει με υγεία, να σπουδάσει και να δημιοιυργήσει τη δική του οικογένεια. Προσπαθούν να το γεμίσουν με υλικά και ψυχικά εφόδια, που θα το κάνουν ευτυχισμένο αλλά και ικανό για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες. Παρόλα αυτά, στα πλαίσια της προσπάθειας να επιτευχθούν όλοι αυτοί οι στόχοι αλλά και της πίεσης από τα προβλήματα της καθημερινότητας, οι γονείς κάνουν λάθη, τα οποία αν και δεν φαίνονται σημαντικά, χαράσσονται στη ψυχή των παιδιών και τα ακολουθούν για πάντα.

Ας δούμε τα πιο συνηθισμένα:

Τιμωρία 

Σύμφωνα με κάποιους ψυχολόγους, στη ζωή τα πάντα έχουν μια ανταμοιβή και μια τιμωρία. Παρόλα αυτά, δεν θα πρέπει να είμαστε υπερβολικοί και επίμονοι όταν τιμωρούμε ή πιο σωστά όταν φέρνουμε τα παιδιά αντιμέτωπα με τις συνέπειες των πράξεων τους. Τσακωμοί και τιμωρίες για μικρής σημασίας λάθη, έχουν μόνο αρνητικές συνέπειες για τα παιδιά και επιβαρύνουν την ψυχολογία τους. Αντίστοιχα, η απειλή για σωματική τιμωρία ή η ψυχολογική βία, δημιουργούν φοβισμένους ενήλικες, οι οποίοι είναι πιθανό να εμφανίσουν αντικοινωνική ή ακόμα και επιθετική συμπεριφορά.

Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι τα παιδιά χρειάζονται κανόνες και όρια για να μεγαλώσουν αλλά όχι απειλές, ποινές και φυσικά χειροδικία. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει οι γονείς να χάνουν την ψυχραιμία τους και να χτυπούν τα παιδιά. Κανένας δεν έχει δικαίωμα να προκαλεί πόνο και να εκμεταλλεύεται την υπεροχή και τη δύναμη του για να εκτονώσει το  θυμό του. Τα παιδιά που έχουν δεχτεί βία, γίνονται βίαιοι και βαθιά πληγωμένοι ενήλικες και τέτοιες “πληγές” δεν κλείνουν.

Όρια

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, τα παιδιά χρειάζονται όρια, κανόνες και πρόγραμμα. Η ίδια η κοινωνία “επιβάλλει” στα μέλη της, βασικούς κανόνες συμπεριφοράς και βασίζεται σε νόμους και κανόνες. Η οριοθέτηση πρέπει να ξεκινά από την οικογένεια και  οι κανόνες που επιλέγονται θα πρέπει να είναι πάντα μέσα σε λογικά πλαίσια. Οι γονείς οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη την ηλικία, το χαρακτήρα και την αντιληπτική ικανότητα του παιδιού και να μην του θέτουν  “άπιαστους” στόχους. Επίσης, είναι καλό να εξηγούν στο παιδί τους λόγους για τους οποίους πρέπει να ακολουθήσει αυτήν την κοινή συμφωνία.

Όλα τα παιδιά από τη φύση τους θα προσπαθήσουν να παραβιάσουν τους κανόνες και να μετρήσουν τις αντοχές των γονιών τους. Γι’ αυτό το λόγο, οι γονείς θα πρέπει να παραμείνουν σταθεροί στην άποψη τους και να δημιουργήσουν κοινό μέτωπο.  Ένα παιδί που μεγαλώνει κατανοώντας ότι έχει ευθύνες και υποχρεώσεις, προβλέπεται να γίνει ένας συνεργάσιμος και αποδεκτός ενήλικας. Ενώ σύμφωνα με την ψυχολόγο Τζίνα Θανοπούλου μπορεί να επιτευχθεί η καλλιέργεια συναισθηματικής νοημοσύνης EQ στα παιδιά, μέσω σωστών ορίων .

Δωροδοκία

Στη δύσκολη στιγμή, εκεί που έχει τελειώσει η υπομονή και ο θυμός είναι έτοιμος να ξεσπάσει, έρχεται η δωροδοκία. Φάε το κοτόπουλο, για να φας παγωτό, Βγες από τη θάλασσα, για να πάμε λούνα παρκ, Κάνε γρήγορα και θα σου πάρω δώρο κτλ. Η δωροδοκία είναι ένας εύκολος και συχνά αποδοτικός τρόπος να επιτύχουν οι γονείς αυτό που θέλουν. Δεν διδάσκει όμως στα παιδιά σωστή συμπεριφορά, ούτε την ουσία της επιλογής που τους ζητάμε να κάνουν. Δηλαδή, το παιδί πρέπει να κατανοήσει ότι πρέπει να φάει το κοτόπουλο γιατί είναι θρεπτικό ή ότι πρέπει να κάνει γρήγορα γιατί το σχολείο έχει συγκεκριμένο ωράριο κι όχι να κάνει αυτό που του ζητάμε με στόχο να κερδίσει κάτι άλλο που επιθυμεί περισσότερο.

Οι ειδικοί προτείνουν, αντί για δωροδοκία να επιλέγουμε την επιβράβευση για τη σωστή συμπεριφορά και τη δήλωση των συναισθημάτων μας. Πάντα όμως με μέτρο γιατί στο κλασικό ερώτημα Μήπως είναι πολλά τα “Χίλια Μπράβο” για ένα παιδί; , η απάντηση είναι ναι. Οπότε επιβραβεύουμε αλλά χωρίς να κάνουμε το Μπράβο και το Ευχαριστώ να χάσουν το νόημα τους. Τέλος, όπου χρειάζεται ζητάμε Συγγνώμη, και εξηγούμε στα παιδιά την αξία και το νόημα που κρύβονται σε αυτή τη λέξη.

Σύγκριση

Ένας ακόμα τρόπος για να επιτύχουν οι γονείς αυτό που θέλουν, είναι να χρησιμοποιούν φίλους και συγγενείς ως πρότυπα και να συγκρίνουν τα παιδιά τους. Όσο καλά κι αν είναι τα πρότυπα που έχουν επιλέξει, τέτοιου είδους συμπεριφορά πληγώνει τον εγωισμό των παιδιών και τα κάνει να νιώθουν ότι οι προσπάθειες τους δεν έχουν αποτέλεσμα. Κάθε παιδί έχει ξεχωριστή προσωπικότητα και είναι μοναδικό. Δεν είναι σωστό να του καταστρέφουμε αυτή τη μοναδικότητα και να μην το αφήνουμε να αναπτύξει τα ταλέντα και τα κρυφά του χαρίσματα. Η μόνη σύγκριση που πρέπει να γίνεται είναι ανάμεσα στην προσπάθεια του παιδιού και στο αποτέλεσμα. Στόχος είναι να δώσει το παιδί το 100% αυτού που έχει μέσα του ακόμα κι αν δεν φτάσει στο στόχο.

Υπερπροστασία

Οι μαγικές λέξεις είναι αγάπη και αποδοχή. Δεν χρειάζεται οι γονείς να πνίγουν τα παιδιά και να τους κόβουν τα φτερά από φόβο μήπως χτυπήσουν ή πονέσουν ή κρυώσουν ή στεναχωρεθούν. Τα παιδιά, από ένα σημείο και μετά θα νιώσουν ότι οι γονείς τους δεν τα εμπιστεύονται  και θα χάσουν και τα ίδια την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Η υπερβολική προστασία και καθοδήγηση, δημιουργεί παιδιά μαριονέτες που καταπιέζουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους και που δεν μπορούν να σταθούν αυτόνομα και δυνατά στην κοινωνία. Το  Προσπάθησε κι ας μην τα καταφέρεις είναι πολύ πιο αποδοτικό από το Άστο παιδί μου, θα το κάνω εγώ για σένα.