Δυσμηνόρροια

Γράφει ο Μαιευτήρας – Γυναικολόγος
Θεοφάνης Κατερινάκης

Δυσμηνόρροια είναι η οδυνηρή κατάσταση την οποία βιώνουν πολλές γυναίκες κάθε μήνα. Αυτή η κατάσταση πολλές φορές οδηγεί τις γυναίκες να απέχουν από τις κοινωνικές τους υποχρεώσεις καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να της οδηγήσει στα επείγοντα περιστατικά του εφημερευόντος νοσοκομείου.

Τι είναι λοιπόν η δυσμηνόρροια;

Η δυσμηνόρροια είναι η επώδυνη περίοδος. Δεν πρόκειται για πάθηση αλλά για ένα σύμπτωμα ποικίλης έντασης.

Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια που πιστεύεται ότι προκαλείται από κάποιες ουσίες τις προσταγλανδίνες, οι οποίες διεγείρουν τη σύσπαση της μήτρας, προκειμένου να εξέλθουν από τον κόλπο τα προϊόντα της εμμηνορρυσίας. Στα πρώτα 1-2 χρόνια από την εμμηναρχή, δηλαδή την εκκίνηση της εμμηνορρυσίας, οι κύκλοι συνήθως δεν είναι επώδυνοι επειδή είναι ανοωρρηκτικοί. Εντούτοις αργότερα με την έναρξη της ωορρηξίας, αυξάνονται τα επίπεδα των προσταγλανδινών στο αίμα προκαλώντας επώδυνες συσπάσεις της μήτρας στη περίοδο. Παραδόξως, τα επίπεδα των ουσιών αυτών στο αίμα, δεν σχετίζονται πάντα με την ένταση του πόνου, επομένως σε πολλές γυναίκες με έντονη δυμηνόρροια τα επίπεδα των προσταγλανδινών είναι χαμηλά. Κατά συνέπεια θεωρούμε ότι άλλοι παράγοντες όπως η γενετική προδιάθεση, η κατασκευή του σώματος καθώς και ψυχολογικοί παράγοντες όπως το stress συμβάλλουν στην συνολική εικόνα που έχει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας της.

Η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια που προκαλείται κάποιο γνωστό παθολογικό αίτιο όπως από ινομυώματα, ενδομητρίωση, κύστες στην ωοθήκη ή λοίμωξη στη πύελο.

Η πιθανότητα μία γυναίκα να έχει δυσμηνόρροια αυξάνεται με τους παρακάτω προδιαθεσικούς παράγοντες:

Οικογενειακό ιστορικό με μητέρα ή μεγαλύτερη αδερφή που έπασχε από δυσμηνόρροια

Αυξημένο καθημερινό άγχος

Μειωμένη σωματική άσκηση

Τακτική λήψη καφεΐνη

Ιστορικό με πυελική φλεγμονώδη νόσο

Η δυσμηνόρροια συνήθως εκδηλώνεται σαν ένας αμβλύς, περιοδικός πόνος στο υπογάστριο(το κάτω μέρος της κοιλιάς) το οποίο μπορεί να αντανακλά στη ράχη ή τους γοφούς. Σε κάποιες περιπτώσεις συνυπάρχει ναυτία, τάση προς έμετο, νευρικότητα, εφίδρωση, ζάλη και καταβολή δυνάμεων. Το άλγος συνήθως διαρκεί τις πρώτες 2-3 ημέρες της περιόδου. Σε αρκετές γυναίκες παρατηρείται ύφεση των συμπτωμάτων έπειτα από τον πρώτο τοκετό, γεγονός που εξηγείται από τη διάταση της μήτρας ή τη βελτιωμένη αιμάτωση και μυϊκή δραστηριότητα που συμβαίνει κατά την εγκυμοσύνη.

Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας πρέπει να αποκλειστούν όλα τα γυναικολογικά αίτια που εμπλέκονται στη δευτεροπαθή. Απαιτείται λοιπόν, η εξέταση από γυναικολόγο, όπου θα γίνει λήψη ενός καλού ιστορικού, ένα  υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων και γυναικολογική εξέταση. Η παρουσία ινομυωμάτων ή άλλων πυελικών όγκων, καθώς και η πυελική φλεγμονή θα αποκλειστούν με τις παραπάνω εξετάσεις. Στη περίπτωση της ενδομητρίωσης η απόλυτη διάγνωση τίθεται μόνο έπειτα από διαγνωστική λαπαροσκόπηση.

Θεραπεύεται η δυσμηνόρροια;

Στη περίπτωση δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας η λύση βρίσκεται στην αντιμετώπιση της υποκείμενης γυναικολογικής αιτίας.

Στη θεραπεία της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας έχουν χρησιμοποιηθεί πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα. Η πλέον δημοφιλής επιλογή είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs), τα οποία καταστέλλουν τη παραγωγή των προσταγλανδινών και μειώνουν τη συγκέντρωση τους στο αίμα και στη μήτρα. Σε αυτή την ομάδα συμπεριλαμβάνονται φαρμακευτικές ουσίες όπως η κοινή ασπιρίνη, η δικλοφενάκη η ιμπουπροφένη, η ναπροξένη και άλλες. Υπάρχουν πολυάριθμα σκευάσματα αυτών των ουσιών, τα οποία διαφέρουν στο τρόπο και στον βαθμό δράσης, συνεπώς εάν ένα σκεύασμα αποτύχει, μπορεί να αντικατασταθεί με κάποιο άλλο της κατηγορίας αυτής.

Τα φάρμακα αυτά αποδίδουν περισσότερο όταν λαμβάνονται με την έναρξη των συμπτωμάτων της εμμηνορρυσίας και για τις 1-2 πρώτες μέρες, δηλαδή όταν ο πόνος είναι εντονότερος. Στις γυναίκες που έχουν τακτικό κύκλο είτε αυτές που αντιλαμβάνονται από κάποιες αλλαγές στο σώμα τους ότι έπεται η περίοδος συχνά συστήνεται η λήψη του φαρμάκου πριν την έναρξη της περιόδου, ώστε να προληφθεί ο πόνος προτού ακόμα αρχίσει.

Άλλες ομάδες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη δυσμηνόρροια περιλαμβάνουν τα παράγωγα της κωδεϊνης, και τα σπασμολυτικά, τα οποία βοηθούν πολλές γυναίκες και προκαλούν λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες συγκριτικά με τα αντιφλεγμονώδη.

Τέλος, τα αντισυλληπτικά χάπια, βελτιώνουν πολύ τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας ελαττώνοντας τα επίπεδα των ορμονών που εμπλέκονται στη παθογένεση της, εντούτοις δε συστήνονται ποτέ μόνο με αυτή την ένδειξη. Εφόσον η γυναίκα επιθυμεί την αντισυλληπτική τους δράση (ή πρέπει να λάβει αντισύλληψη για άλλους ιατρικούς λόγους), τότε η ταυτόχρονη αποτελεσματικότητα τους στη καταπολέμηση της δυσμηνόρροιας είναι αποδεκτή.

Θεοφάνης Κατερινάκης
Μαιευτήρας-Γυναικολόγος
fanis@katerinakis.gr
www.katerinakis.gr